Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi

Türkiye'nin ilk tıbbi bitkiler bahçesi
ekosistemimizin farkına varmak için fırsat sunuyor..

Kimyasal katkısız yetişen 700'ü aşkın tıbbi bitki,
sera, herbarium, laboratuar..

Sağlık Çevre Okulu, staj imkanı, yayınlar,
tez-proje ve kurum destekleri..

Geçmişle bugünü buluşturan
geleneksel tıp festivali..

Biyoçeşitliliğin korunup geliştirilmesine,
tıbbi bitkilerin etkin ve güvenli kullanımına katkı..

Öğr.Gör. Selime Semra Candar Erol
Düzce Üniversitesi Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi

 

Eski Çin, Mısır, Roma ve Yunan uygarlıklarında mantarların besin ve ilaç yapımında kullanıldıkları bilinmektedir. Rus halk biliminde, Rusya’nın kuzey batısında çeşitli kanserlerin tedavisinde kullanılan ve huş ağacı üzerinde yetişen bir mantardan bahsedilir. Bu mantarın verimsiz sporoforları kanser hastalarına hastalık iyileşene kadar çay olarak verilir (Lucas,1960).

Hipokrat’ın bazı şikayetleri tedavi etmek amacıyla mantarları tavsiye ettiği bilinmektedir (Gray, 1959). Kuzey Amerika’da Çeroki yerlilerinin bazı Geastrum türlerinin tozlarını hemostatik ve antibiyotik olarak doğumdan sonra göbek bağına uyguladıklarına dair kaynaklar mevcuttur (Money ve Albrechts,1932).

Lentinus edodes (Shiitake) Japonya ve Çin’de yiyecek ve ilaç olarak yüzyıllardır kullanılmaktadır. Tarihi kayıtlara göre; MÖ 199’da Japon imparatoru Chui’ye Kyusuyu tarafından yerli bir Japon türü olarak önerilmiştir. Günümüzde bütün dünyada kültürü yapılmaktadır. Kestane ağacı, kayın ağacı, akçaağaç, ceviz ağacı, meşe ve dut gibi geniş yapraklı ölü veya ölmekte olan ağaçların üzerinde büyüyen bir mantardır. Antitümör,  antiviral, immün düzenleyici, hepatoprotektif (karaciğer koruyucu), kardiyovasküler etkileri vardır. Lezzetlidir. Yenileyici ve güçlendirici ek gıda olarak kullanılır.

Grifola frondosa (Maitake) “dans eden mantar” olarak bilinmektedir. Bu isim Maitake’yi bulanların sevinçlerini dans ederek göstermelerinden dolayı verilmiştir. Özellikle meşe ağacının dibinde demetler halinde büyür. Hücresel bağışıklık sisteminde makrofajlara enerji sağlayan bir ek gıdadır. Çay ya da yiyecek olarak düzenli kullanıldığında hipertansiyon, kalp-damar, diabet ve AIDS hastalarında destekleyici, kanserden korunmada,  kanserde ve kemoterapi alan hastalarda immün sistemi güçlendiricidir.

Trametes versicolor (Hindi kuyruğu) konifer ormanlarında, ağaçların ölü dal ve kütüklerinde zayıf parazit olarak yaşamaktadır. Çeşitli çevresel kirleticileri parçalama potansiyeline sahiptir. Antibakteriyal, antifungal, antioksidan, antitümör, antiviral, immün sistem kuvvetlendirici, karaciğer ve böbrek kuvvetlendiricidir. Diabet ve hepatitte etkilidir.

Auricularia auricula-judae (Kulak mantarı) kulak şeklini andıran, jelimsi bir mantardır. Odun ve ölmüş kütükler üzerinde genellikle sık gruplar halinde, bazen de geniş bir alana serpilmiş olarak yetişir. Yaz ve sonbahar aylarında yaygın olarak görülür. Tıbbı özelliklerinden dolayı Uzakdoğu’da kültürü yapılmaktadır. Antitümör etkilidir. Hipertansiyon, kolesterol ve lipit yüksekliği, migren, prostat kanseri, cilt kanseri ve kronik bronşitte kullanılır.

Ganoderma lucidum (Reishi) Japonya ve Çin’de sağlıklı ve uzun ömür için yüzyıllardır kullanılmaktadır. Reishi kültürü ilk defa Mori tarafından gerçekleştirilmiştir ve bu yöntem hâlâ Mori’nin ismiyle anılmaktadır. Reishi, antioksidan, antidiabetik, antitümör, antimetastaz etkileri olan bir makromantardır (Lingfang ve ark, 2017). Karaciğer bozuklukları, kanser, bronşit, artrit, hipertansiyon gibi birçok hastalıkta kullanılmaktadır (Kırış, 2011). Ganoderma lucidum makromantarından ekstrakte edilen ürünler günümüzde ek gıda olarak sınıflandırılmaktadır (Karataş, 2009).

Kaynakça

1. Allı H. (2005) Aydın Yöresinin Makrofungusları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
2. Buczacki S. (1989) Fungi of Britain and Europe, Glasgow: W. Collins Ltd., 1-320, 208.
3. Çanakçıoğlu H, Eliçin G. (1998) Fitopatoloji Özel Bölüm, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 1-330, 235.
4. Karataş G. (2009) Ganoderma lucidum Üretiminde İnokulum Büyüklüğünün Meyve Oluşturma Hızına ve Ürün Miktarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
5. Kırış Z. (2011) Yozgat (Akdağmadeni) ve Sivas (Gemerek) Makromantarları, Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
6. Phillips R. (1981) Mushrooms and Other Fungi of Great Britain and Europe, London: Pan books Ltd., 288, 196.
7. Sesli E, Denchev CM. (2008) Checklists of the Myxomycetes, larger Ascomycetes, and larger Basidiomycetes in Turkey. Mycotaxon, 106: 65–67. + [complete version, 1–145, new version uploaded in January 2014].
8. Solak MH, Işıloğlu M, Kalmış E, Allı H. (2007) Macrofungi of Turkey, Checklist, Volume 1. Üniversiteliler Ofset, İzmir.
9. Solak MH, Işıloğlu M, Kalmış E, Allı H. (2015) Macrofungi of Turkey, Checklist, Volume 2. Üniversiteliler Ofset, İzmir.
10. Tamer AÜ, Gücin F, Solak MH. Ganodermalucidum (Leys. : Fr.) Karst. makrofungusunun antimikrobiyal aktivitesi. X.Ulusal Biyoloji Kongresi Genel Biyoloji Bildirileri, Cilt III, 51-57, A. Ü.
11. Fen-Ed. Fak. Ofset Tesisleri, Erzurum. (1990)
12. Lingfang W, Wenyi L, Wenjing C, Shi L, Ya-ping C, Qi Qi, Lanzhen Z. (2017) Screening and analysis of the marker components in Ganoderma lucidum by HPLC and HPLC-MSn with the aid of chemometrics, Molekules, 22, 584.
13. Wang H, Ng TB. (2006) Ganodermin, an antifungal protein from fruiting bodies of the medicinal mushroom Ganoderma lucidum, Peptides, 27, 27-30.