Guatr için Yerel Tedaviler
Doç.Dr. İbrahim Başağaoğlu
Boynun önünde, soluk borusunun iki yanında yer alan tiroid bezinin büyüyerek oluşturduğu şişliğe “guatr” denir. 30 gramı geçen guddelerde guatrın varlığından söz edilir. Tiroid bezinin aşırı, az veya normal miktarda hormon salgılamasında guatr gelişebilir. Guatr, yaygın, tek yumrulu (nodüllü) veya çok yumrulu (multinodüler) olabilir. Halk arasında, aşırı hormon salgılanan guatra “zehirli guatr”, aşırı hormon salgılanmayan guatra “zehirsiz guatr”, göğüs kafesinin içine doğru oluşan guatra “iç guatr”, ameliyattan sonra tekrar oluşan guatra -doğumu anımsattığı için- “dişi guatr” denmektedir.
İyot, tiroid bezinin ihtiyacı olan maddedir. Soğan, sarımsak, domates, salatalık, marul, ıspanak, pırasa, kırmızı pancar, bakla, nane, ahududu, çilek, dut, armut, erik, elma ve deniz ürünlerinde bolca bulunur. Batıda bilinen en eski cerrahi kitabı Practica Rogerii’de (13.yy), guatrlı hastalara deniz yosunlarının küllerini ağızdan almaları tavsiye edilmektedir; bu bir nevi ilkel iyot tedavisidir.
İyot eksikliğinin etkisini artıran ve “guatrojen maddeler”olarak bilinen karalahana, şalgam, karnıbahar gibi besin maddelerinin fazla tüketildiği bölgelerde guatr hastalığı daha çok görülmektedir. Kekik otu da guatrı olanlara olumsuz etki yapar.
Guatr için şu yerel tedaviler uygulanmaktadır:
Baharlı tere tohumu: Bir çorba kaşığı baharlı tere tohumu havanda iyice dövülür, üzerine bir kahve fincanı toz şeker ilave edilir; günde 3 defa birer çorba kaşığı yenir.
Nane - Papatya: 10 gr. nane ve 5 gr. papatya kaynatılır; hergün bir bardak içilir.
Tere: Bir porsiyon tere, iyotlu tuza banarak sabahları aç karna yenir.
Kereviz: 4 bardak suya 2 tane orta boy kereviz doğranır, 5 dakika kaynatılıp süzülür; günde 3 defa birer çay bardağı içilir.
Demir dikeni: Demir dikeninin kökü ve yaprakları iyice yıkanıp kaynatılır; sabahları aç karna bir çay bardağı içilir. En az 2 ay içmeye devam edilir.
Kına: Mayalı hamur, tereyağı ve kına eşit miktarda alınır, lapa haline getirilip guatrın üzerine bağlanırsa eritir.
Meşe kabuğu:2 litre sirkeye bir avuç meşe kabuğu konur, 20 dakika kaynatılır. Bu suya temiz bir tülbent batırılır, sıkıldıktan sonra boyna sarılıp üzerine yün bez dolanır. Sargı bir hafta boğazda taşınır.
Ayrıca ceviz, acı kavun, maydanoz, ebegümeci, ısırgan tohumu, keten tohumu, kazayağı otu, bal, damla sakızı, çam sakızı, iyotlu tuz, tentürdiyot, deniz süngeri ve bazı hayvanî maddeler tedavi için değişik şekillerde kullanılmaktadır. Bunların yanısıra, hocaya okutma, ölü elinin guatr üzerine sürülmesi gibi mistik uygulamalar vardır.
