Bağışıklık Güçlendirici Beslenme
Öğr.Gör. Meşkure Pak
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı
Bağışıklık sistemi vücudun doğal savunma sistemi olarak tanımlanmaktadır. Bu sistem hücre, doku, organlar ve çeşitli moleküllerden meydana gelir. Bağışıklık; bakteri, virüs, mantar ya da parazit gibi farklı patojenlere karşı organizmanın kendini savunmasıdır. Savunma sisteminin en önemli görevi enfeksiyon oluşumunu önlemek ve oluşan enfeksiyonu ortadan kaldırmaktır. Zayıf bağışıklık durumunda bireyler hastalığa daha yatkın hale gelmekte, hastalığın süresi ve şiddeti artmaktadır.
Yaş, genetik, kronik hastalıklar, stres, fiziksel aktivite düzeyi ve beslenme bağışıklık sistemini etkiler. Bunlar arasında kontrol edebileceğimiz faktörlerden biri beslenmedir. Yetersiz beslenme ya da aşırı beslenme farklı yollarla bağışıklık sistemini baskılar ve çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.
Bağışıklıkta öne çıkan ve etkili rol oynayan besin öğeleri arasında A, E, C, D vitaminleri ile B grubu vitaminler, demir, çinko, selenyum gibi mineraller, bazı amino asitler ve omega-3 yağ asitleri yer alır. Bu besin öğelerini yeterli miktarda içeren bir beslenme, bağışıklık sisteminin aktif ve etkili olmasına destek olur. Bağışıklık sistemini güçlendirici beslenme önerileri T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER)’i temel almaktadır. Ayrıca Türkiye Diyetisyenler Derneği tarafından Covid-19 riski için genel beslenme önerileri yayınlanmıştır.
TÜBER’de sunulan “Sağlıklı Yemek Tabağı” modelinde 5 besin grubu yer almaktadır. Modele göre her ana öğünde tabağın bir çeyreği sebzelerden, bir çeyreği tam tahıl ürünlerinden gelmelidir. Tabağın kalan yarısı üç eşit parçaya bölünmelidir: yüksek proteinli gıdalar (kuru baklagiller, et, yumurta, balık, tavuk, yağlı tohumlar, vb.), süt ürünleri (süt, yoğurt, ayran, peynir vb.), meyveler.
Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için vitamin, mineraller, posa ve fitokimyasallardan zengin bir diyet önemlidir. Bunun için hergün 3 porsiyon sebze, 2 porsiyon meyve tüketmelidir.
Yeşil mercimek, kırmızı mercimek, nohut, fasulye çeşitleri, barbunya gibi baklagiller önemli bitkisel protein kaynağı olmanın yanında çeşitli vitamin (B12 dışındaki bütün B grubu vitaminleri), mineral (kalsiyum, çinko, magnezyum, demir), posa ve antioksidan maddelerden zengindir. Haftada 2-3 gün 1 porsiyon kuru baklagil tüketmelidir.
Balık hayvansal protein ve omega-3 içeren en önemli besin kaynaklarındandır. Kanser, kalp damar hastalıkları, diyabet gibi kronik hastalıkların daha seyrek görüldüğü Akdeniz tipi beslenmede balık tüketimi ön plana çıkmaktadır. Haftada 2 kere balık tüketmelidir.
Yumurta, süt, yoğurt, peynir, et, tavuk, balık, probiyotik takviyeli kefir ve yoğurt tüketimi kaliteli protein içeriklerinde dolayı bağışıklık sistemini destekler.
Şu yiyecek ve içeceklerin tüketimini azaltmalıdır.
- Şeker ve şekerli yiyecek ve içecekler
- Beyaz ekmek de dâhil hamur işi ürünler
- İşlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis vb.)
- Aşırı tuz içeren besinler (hazır soslar, cips gibi tuzlu ürünler, tuzlu kurabiyeler, patlamış mısır vb.)
- Alkollü içecekler (enerji içerikleri yüksektir, vitamin, mineral emilimini olumsuz etkileyebilir, uyku problemlerine neden olabilir)