Kabızlığa Karşı Kullanılan Bitkiler
Prof.Dr. Ekrem Sezik
Kabızlığın az lifli gıdalarla beslenme, yolculuk sırasında kirli tuvaletlere girememe, hamilelik, adet görme, psişik durumlar, fizyolojik değişiklikler, endokrin sistemdeki bozukluklar, ilaçlar, kolon kanseri gibi değişik sebepleri bulunmaktadır.
Kabızlığı gideren ilaçlar etkilerine göre yumuşatıcı (laksatif) ve müshil (pürgatif) olarak adlandırılır. Bitkisel yumuşatıcı ve müshiller, zayıf ve kuvvetli etkili diye ikiye ayrılır. Zayıf etkili olanlar da, su tutma özelliği bulunanlar ve diğerleri diye 2 alt gruba ayrılabilir. Su tutma özelliği bulunanlar, bağırsaklarda bulunan su ile şişer, bağırsakta bir kitle meydana gelir ve bu da bağırsakları uyararak dışkılamaya yolaçar. Kepek, keten tohumu, karnıyarık tohumu, karaya zamkı, metil sellüloz, kitosan ve glikomannan’ın su tutma özelliği bulunur. Diğerleri içinde ise incir, demirhindi pulpası, zeytinyağı, bademyağı sayılabilir.
Kuvvetli etkili olanlar taşıdıkları maddeye göre etki gösterirler. Bağırsakların boşalması hızlı olur ve dışkı suludur. Bu tip ürünler dikkatle kullanılmalıdır. Yanlış veya yüksek miktarda alınmaları, istenmeyen etkilerin ortaya çıkmasına sebep olur. Bu grupta bulunanlar şunlardır:
Yağ asidi taşıyanlar:Hintyağı
Antrakinon taşıyanlar: Sinameki yaprağı, sinameki meyvesi, hıyarşember, barut ağacı kabuğu, kaskara, akdiken meyvesi, sarı sabır, ravent
Reçine taşıyanlar: Mahmude kökü, calapa tuberi
Kuvvetli etkili drogların içinde en çok sinameki kullanılmaktadır. Yaprağından hazırlanan çayın içilmesiyle müshil etki sağlanır. Sinameki, taşıdığı antrakinonların bağırsak çeperini uyararak bağırsakları harekete geçirmesiyle etkili olur. Sinameki su ve bazı iyonların kaybına sebep olabilir; devamlı kullanılmamalıdır. Yumuşatıcı ve müshillerin uygunsuz kullanılmasının istenmeyen etkileri olabileceği unutulmamalıdır. Kabızlığın giderilmesi için önce beslenme şeklinin düzenlenmesi, daha sonra zayıf etkili, su tutma özelliği bulunan diğer bitkisel yumuşatıcıların denenmesi, bunlar etkisizse herhangi bir rahatsızlık bulunup bulunmadığı incelendikten sonra müshillere başvurulması gerekmektedir.
