Ayurveda Bitkileri

Dr. M. Buğra Öktem

Ayurveda Uzmanı

Eski Hint dili olan Sanskritçe’de ‘Ayur’ yaşam, Veda ‘bilim ve sanat’ demektir. Ayurveda ‘yaşam sanatı’ anlamına gelir. Günümüzden 3000 yıl kadar önce yazılmış olan Caraka Samhita, Ayurveda’nın ilk temel yazılı eseridir.

Ayurveda, insanın ruh-beden-zihin bütünlüğünü sağlama ve koruma sanatıdır. ‘İnsanın kapsamlı kullanma kılavuzu’ diyebileceğimiz Ayurveda sadece tıbbi tedavilerle ilgilenmez, yaşamın temel felsefesini ortaya koyar.

Ayurveda hekiminin temel görevi, ilham vererek veya yardım ederek insanın kutsal doğasını fark etmesini sağlamaktır. Kişinin farkındalığı arttıkça ruh ve beden sağlığı da mükemmelleşir.

Sağlığı bir havuz problemi olarak ele alırsak, batı tıbbı havuzun düzenli tahlillerini yapıp temizlemekle ilgilenir. Ayurveda ise bahçenin ve havuzun filtrelerinin düzenli olarak bakımını yapar ve havuzun kirlenmesini engeller, tedaviye de buradan başlar.

Bunun için ilk yapmamız gereken kendi kişisel yapımız (Prakruti) ve ihtiyaçlarımıza uygun özellikte yiyecek maddeleri ile beslenmektir. Ayurveda'ya göre her bitki ilaçtır. Bitkinin uygun bölümü, uygun yöntemlerle hazırlanıp uygun dozlarda verilirse tedavi eder. Ayurvedanın bu alt bilimine Dravyaguna denir.

Bitkiler de insanlar gibi, kendilerini dış ortamın zararlı etkilerinden korumak için savunma amaçlı bazı kimyasal maddeler üretirler. Bu kimyasal maddeler insanlar için de faydalı olabilir.

Modern tıp ve doğu tıbbının ikisi de bunun farkındadır. Aralarındaki temel fark, Ayurveda bitkileri bütün olarak kullanırken, modern tıp aktif maddeleri ayrıştırır ve onları sentezler. Hatta daha da ileri giderek bu aktif maddelerin sentetik benzerlerini yapar. Bunlar doğa dışı olarak etkileri arttırılarak verildiğinden yan etkiler ortaya çıkar.

Bitkisel ilaçların hazırlanması batı tıbbının ilaç hazırlama tekniğinden farklılıklar içerir. Batı tıbbı, bitkinin içinden en önemli etkin maddeyi alarak hastalıklara karşı sihirli bir mermi yapma amacıyla hareket eder. Ayurveda’da bitki, içindeki maddelerin en etkili olması için yılın belli döneminde toplanır. Daha sonra bitkinin belli kısımları bütün olarak işlenir.

Bazı Ayurvedik ilaç özellikli bitkiler şunlardır:

Amalaki, Tulsi, Haritaki, Neem, Nirgumdi, Ginger, Pippali, Marich, Bakuchi

Ayurveda hekiminin görevi, kişinin metabolizmasını mükemmel hale getirmek, birikmiş toksinlerinden arındırarak bedenini ve zihnini tam performansla çalıştırmak, sonra da kişisel yapısına uygun yiyecek ve tavsiyelerle uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlamaktır.