Alzheimerdan Korunma

Dr. Bahri Karakaya
Sağlık Bakanlığı Merkezefendi Aile Sağlığı Merkezi

 Alzheimer hastalığı, beyindeki sinir hücrelerinin ölmesi sonucu beyin sinyallerinin uygun biçimde iletilmesinin zorlaştığı bir durumdur. Muhtemel nedenleri arasında kalıtsal faktörler, beyinde protein birikimi, sinirsel iletimin bozulması, çeşitli zehirli maddeler yeralmaktadır. Alzheimer hastalığı kişiyi önce yakın çevresinden,  sonra kendinden uzaklaştıran, bir süre sonra anıların teker teker silikleştiği, en sonunda insanın kendini dahi tanımakta güçlük çektiği nörolojik bir hastalık türüdür ve çoğunlukla psikiyatrik hastalıklarla karıştırılabilmektedir.

Alzheimer, unutkanlıkla ortaya çıkan, konuşma sorunları yaşanan, günlük yaşamın gerektirdiklerini uygulayamama ile sonuçlanan, geri dönüşü olmayan, ilerleyici bir hastalıktır ve halk arasında bunama olarak bilinir.

Günümüzde bütün dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde ve refah toplumlarında en hızlı artan yaş grubu 65 yaş ve üstüdür. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı  yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kişiden 8'inde  Alzheimer hastalığı, 85 yaş üzeri iki kişiden birinde demans görülmektedir; bunun da büyük bölümünü Alzheimer oluşturmaktadır). Halen dünyada 47 milyon Alzheimer hastası var ve 2030’da 76 milyon ve 2050’de ise 135.5 milyon hasta olması bekleniyor. Türkiye’de ise 500 bin aile bu hastalıkla mücadele ediyor.

Alzheimer Hastalığının Belirtileri

Çoğu kişide Alzheimer belirtileri yavaş ilerler. Belirtiler başlarda fark edilemeyebilir. Bazen sadece aile üyeleri geriye dönüp baktığında, belirtilerin ne zaman başlamış olduğunu anlayabilirler.

Alzheimer’ın yaygın olarak görülen belirtileri şunlardır:

• günlük yaşamı etkileyecek kadar unutkan olma (kişilerin adlarını, olayları hatırlayamama),
• gündelik işleri yapamama (yemek yapmak gibi),
• kelimeleri bulurken zorlanma,
• tarihleri ve bilinen yolları hatırlayamama,
• çok basit konularda bile karar vermede güçlük çekme,
• hesap yapamama, pratik düşünmede zorluk çekme,
• eşyanın yerlerini karıştırma (yerinden başka yere koyma),
• davranışlarda ve ruh halinde değişme,
• karakter özelliklerinde değişme, insanları suçlama,
• sorumluluk sahibi olmaktan kaçma

Alzheimer Hastalığı Süreci

Alzheimer, yavaş ilerleyen ve sinsi bir hastalıktır. Beyindeki sinir hücreleri yok olmaya başlamıştır. Önceleri kısa süreli unutkanlıklar şeklinde ortaya çıkar. Örneğin, hasta bir gün önce ne yaptığını, ne yediğini hatırlayamaz. Hastalık ilerledikçe, kişinin günlük işleri aksamaya başlar. Sorduğu bir şeyi tekrar sorar, yakınlarını tanıyamaz hale gelir. Bu durumda kişinin ruh durumu bozulur, içine kapanık bir hale gelir. Konuşma, yürüme, tuvalete gitme gibi ihtiyaçlarını karşılayamaz ve yatağa mahkum bir yaşam sürmeye başlar. Yani hem fiziksel hem zihinsel problemler vardır.

Alzheimer Hastalığında Teşhis ve Tedavi

Yukarıdaki belirtilerden bazıları varsa bir sinir hastalıkları uzmanına başvurmak gerekir. Hastalık teşhisini tek başına koyduracak bir test yoktur. Demansın varlığı kanıtlandıktan sonra, demansa neden olabilecek diğer durumların olmadığının gösterilmesi gerekir. Bu nedenle; Alzheimer hastalığı teşhisi için nörolojik muayene, kan testleri, zihinsel testler, beyin görüntülemesi yapılmalıdır. Bazı durumlarda ise; EEG, SPECT, lomber ponksiyon ve psikiyatri konsültasyonu gerekebilir. Alzheimer hastalığının tedavisi henüz olmamakla birlikte süreci yavaşlatmak ve bazı belirtilerin şiddetini azaltmak mümkündür. Bu nedenle erken ve doğru teşhis önemlidir.