Doğada İlkyardım

Tuğçe Çelik

Uzman Biyolog

Herhangi bir kazada ya da hayati tehlike arz edecek durumlarda sağlık görevlilerinin müdahale edeceği zamana kadar hayat kurtarmak, mevcut durumun kötüleşmesini engellemek amacıyla ilaçsız şekilde uygulanan yardıma ‘’ilk yardım’’ denir.  İlk yardım, yerine getirilirken bilinç, sükunet ve sağduyu insanlara yarar sağlar.

Evde, iş yerinde, doğada, trafikte vb. her yerde beklenmedik bir durum ve olay neticesinde hayat mücadelesi veren bir bireyle yüz yüze gelinebilir. İlk yardım eğitimini doğru şekilde almak, anlamak ve uygulamak bu açıdan oldukça değerlidir. Bazen zor durumda kalmış bir insana doğru biçimde ilk yardım uygulamak onu hayata tutundurabilirken bazen de iyi bir niyetle de olsa bilinçsiz ve eğitimsiz olarak yapılan müdahaleler o kişinin sakat kalmasına hatta ölmesine sebep olabilir. Her yurttaşın temel sorumluluklarından biri, başka bir insanın hayat hakkını korumak olmalıdır. Sakin, kendinden emin ancak ilk yardım prensiplerinin dışına çıkmadan belli kurallar çerçevesinde herkes ilk yardım yapabilme yetisine sahip olmalıdır. İlk yardım uygulamasının temel esasını öncelikle ilk yardım uygulayacak ve ilk yardım alacak kişinin can güvenliğini sağlamak, durum tespitini hızlı ve doğru şekilde yapmak, acil durumu aktaracağı ekiplerle iletişime geçmek oluşturur. Bütün bunlar için de sakinliği korumak, panik yapmamak, kazazedenin durumu nasıl olursa olsun ona yansıtmayarak sağduyuyu korumak mühimdir. İlk yardım esnasında yapılan uygulamalar akılda tutulmalı, sağlık ekipleri gelince mutlak suretle anlatılmalıdır. Unutulmamalıdır ki bir sonraki adımı, bir önceki adım hazırlar. Kalbi duran birine doğru şekilde kalp masajı yapmak, doğa gezileri sırasında kaza sonucu oluşan kırık ve çıkıkları olan bir yaralıya doğru şekilde dokunmak, boğazına sert cisim kaçan bebeğe nefes borusunun kapanmaması için müdahalede bulunmak, iş yerinde merdivenlerden yuvarlanan bir kişinin kanamasına tampon yapmak vs. ilk yardımın ilk akla gelebilecek uygulamalarıdır.

İnsan vücudunu tanımak, kısa sürede ve doğru şekilde yardımda bulunmak, yapılan yardımın kalitesini etkilemektedir. İmkanların kısıtlı olduğu durumlarda kazazedenin mevcut halini koruyabilmek, gitgide kötüleşmesini engellemek için belirli bitkilerden faydalanılabilir. Örneğin; havale geçiren bir çocuğa Saponaria officinalis L. (Sabunotu)  bitkilerinin köklerini kaynatıp içirerek; akrep ve yılan sokmalarında Echinacea purpurea (L.) Moench (Mor çiçekli ekinezya) bitkisini ilk 12 saat her saat başı uygulayarak; yanıklarda Aloe vera (L.)Burm.f. (Sarısabır) bitkisini kullanarak; açık yaraların mikrop kapmasını önlemek maksadıyla  Cedrus libani  (Sedir) özü sürerek; kanamalarda yardım ulaşana kadar kırmızı biber ve Capsella bursa-pastoris (Çobançantası) bitkileriyle ağrıyı bloke ederek ilk yardım yapılabilir. Fakat bitki karışımları kişilerde alerjik reaksiyon gösterebileceğinden önce cildin bir kısmında denenmesi gerekir.

İlk yardımın ‘ilk’ olarak adlandırılması yapılacak müdahalenin hızlılığı ile ilgilidir. Önce ve hızlı yapılan müdahale, saniyelerle yarışılan durumlarda altın kıymetindedir. İlk yardım eğitimi almış kişi, öncelikle kaza ortamında kendisinden daha bilgili ve deneyimli birinin varlığını sorgulamalı, öyle biri yoksa hemen bildiklerini uygulamalıdır.